De relevantie en wenselijkheid van het nastreven van duurzame ontwikkeling behoeft weinig betoog. Hoe dit te realiseren, des te meer! In zijn rede op 1 maart te NHTV Breda, legde lector Duurzame businessmodellen dr. Frans Melissen uit dat we - helaas - nog niet veel vooruitgang hebben geboekt in de manier waarop onze maatschappij zich organiseert en ontwikkelt, en dat de huidige situatie zeker nog niet duurzaam genoemd kan worden.

De tot nu toe gebruikelijke manieren van denken en doen - zoals streven naar economische groei en het ‘heilig verklaren’ van kapitalisme en de vrije markt - hebben nog steeds de overhand en staan nieuwe manieren van denken en doen vaak in de weg. Dit zien we zeker terug in de manier waarop bedrijven een bijdrage (proberen te) leveren aan duurzame ontwikkeling. Je zou deze manieren kunnen verdelen in drie generaties duurzame businessmodellen.

De eerste generatie betreft bedrijven die bewust proberen hun negatieve impact op onze natuurlijke omgeving te minimaliseren. Je kunt daarbij denken aan het beperken van uitstoot van broeikasgassen, maar ook het hergebruiken van materialen en het toepassen van milieuvriendelijke technologieën. Bedrijven die de tweede generatie duurzame businessmodellen toepassen, richten zich niet alleen op het milieu, maar ook op de sociale component van duurzaamheid. Deze bedrijven proberen verantwoord te ondernemen op drie terreinen: People, Planet en Profit. Derde generatie modellen gaan nog een stap verder en deze bedrijven zien winst vaak niet als een doel op zich, maar als een middel om een maatschappelijke bijdrage te leveren.

dr. Frans Melissen

Wat al deze bedrijven gemeen hebben, is dat ze deze bijdragen proberen te leveren binnen de context en de spelregels van ons huidige sociaaleconomische systeem. Duurzame ontwikkeling vraagt echter om een nieuw systeem, nieuwe spelregels! Dat is waarom Frans in zijn rede een lans breekt voor de ontwikkeling en toepassing van een nieuwe rol voor bedrijven in onze maatschappij: een rol gebaseerd op het toepassen van vierde generatie duurzame businessmodellen. Hij schetst de contouren van deze modellen op basis van het concept ‘naïve, native and narrative intelligence’.

De component narrative verwijst naar de cruciale rol, die inspirerende en vernieuwende visies en verhalen spelen bij het enthousiasmeren van andere partijen om mee te doen aan het ontwikkelen van alternatieven voor ons huidige sociaaleconomische systeem. Native verwijst naar het gebruikmaken van onze oerinstincten, zoals het bij een (succesvolle) groep willen horen. Naïve, ten slotte, linkt naar de moed die nodig is om nieuwe manieren van denken en doen te ontwikkelen en toe te passen en je niet te laten belemmeren of afleiden door de spelregels van het oude systeem.

Frans sloot zijn rede af met een voorbeeld over hotels en restaurants: hoe kunnen zij invulling geven aan deze nieuwe rol en het concept duurzame hospitality centraal laten staan in het vormen van toegankelijke en leefbare wijken en steden van de toekomst?